نور، غیر مادی ترین عنصر محسوس طبیعت، همواره در معماری ایرانی وجود دارد و در واقع نشانه ی عالم والا و فضای معنوی است. نورگیر و سایبان در معماری ایرانی جایگاه ویژه ای دارد که نورگیری از دیرباز مورد توجه معماران قرار گرفته است. فروشگاه معماری نوین پروژه تخصصی ترین وب سایت معماری برای شما پاورپوینت کاملی تحت عنوان پاورپوینت بررسی انواع نورگیر و سایبان در معماری را در 38 اسلاید (قابل ویرایش) آماده و مهیا کرده است. در این پاورپوینت نقش نورگیر و سایبان در معماری خانه ها و بناها را مورد بررسی قرار داده ایم.
فهرست مطالب:
- بررسی نور در معماری
- مهم ترین مشخصه های نور طبیعی
- بررسی نور و بشر
- تاریخچه بهره گیری از نور طبیعی در معماری ایرانی
- خصوصیات سبک پارسی و نقش نورگیر در این سبک معماری
- نور در معماری مصر
- عناصر نورگیری در معماری سنتی
- سایبان ها
- نورگیرها
- کنترل کننده های نور
- تابش بند
- سرداق
- ساباط
- پرده
- شباک
- در و پنجره های مشبک
- روزن
- ارسی
- جامخانه
- هورنو
- فریز و خوون در ساختمان
- کار بندی و مقرنس
- نتیجه گیری
نورگیر و سایبان در معماری
انواع نورگیرها:
شباک:
هوای متغیر ایران، آفتاب تند و روشن، باد و باران، توفان و گردباد و عقاید خاص ملی و مذهبی ایجاب می کرده که ساختمان علاوه بر در و پنجره، پرده ای یا شباکی برای حفاظت درون بنا داشته باشد. درون ساختمان با روزن ها و پنجره های چوبی یا گچی و پرده محفوظ می شد و بیرون آنرا با شبکه های سفالی یا کاشی می پوشاندند، این شبکه ها شدت نور را گرفته و نور ضعیف تری از لا به لای آن ایجاد می شود. انحراف پرتوهای نور در اثر برخورد با کنارهای منقوش شبکه سبب پخش نور شده و به یکنواختی و پخش روشنایی کمک می کرد. ضمناً علی رغم آنکه تمام فضای بیرون از داخل به راحتی قابل رﺅیت بود از بیرون هیچگونه دیدی در طول روز به داخل نداشت.
در و پنجره های مشبک:
پنجره معمولاً برای دادن نور، جریان هوا و رﺅیت مناظر بیرون بدون بر هم زدن خلوت اهل خانه است. در مناطقی که نور خورشید شدید است، پنجره باید متناسب با شدت نور ساخته شود. پنجره های مشبک تعادلی بین نور خارج و داخل ایجاد می کند، تعادلی که وقتی از داخل نگاه کرده شود جلوی نور شدید آفتاب را می گیرد و مانع خسته شدن چشم در مقابل نور شدید خارج می شود. طرح هایی که در ساختن پنجره های مشبک به کار برده می شود اغلب به گونه ای است که نور داخل اتاق را تنظیم می کند.
روزن:
روزن و پنجره را نمی توان از هم تفکیک کرد. در واقع روزن را می توان یک پنجره کوچک دانست که معمولاً در بالای در و گاهی در دو سوی آن برای گرفتن روشنایی و تأمین هوای آزاد برای فضاهای بسته به کار می رفته است. به عبارت دیگر روزن به سوراخهائی اطلاق می گردید که در کلاله و یا شانه طاق ها تعبیه می شده است. روزن گاهی با چوب و گاه با گچ و سفال ساخته می شده و اغلب ثابت بوده است. در بناهایی که دارای بافت مرکزی و درونگرا بودند و از سقف هشتی یا از نقطه ای دیگر نور کافی برای هشتی تأمین می شد، در بالای در ورودی روزن قرار می دادند.
بررسی انواع نورگیر و سایبان در معماری
نور طبیعی و کنترل تابش خورشید، دو عنصر کلیدی در طراحی معماری پایدار و خلق فضاهای داخلی باکیفیت هستند. نور روز، تأثیر مستقیمی بر سلامت روانی و جسمی انسان دارد، به بهبود بهرهوری کمک میکند و با کاهش نیاز به روشنایی مصنوعی، موجب صرفهجویی در مصرف انرژی میشود. از سوی دیگر، تابش مستقیم و کنترلنشده خورشید، به ویژه در فصول گرم، میتواند باعث افزایش بیش از حد دمای داخلی، خیرگی چشم و افزایش بار سیستمهای سرمایشی شود. معماران برای مدیریت این دو جنبه متضاد، از دو ابزار اصلی استفاده میکنند: نورگیرها برای وارد کردن بهینه نور به داخل ساختمان و سایبانها برای کنترل گرمای ناخواسته ناشی از تابش خورشید. انتخاب و طراحی صحیح این عناصر، نقشی حیاتی در آسایش حرارتی و بصری ساکنان و بهرهوری انرژی ساختمان ایفا میکند.
انواع نورگیر (Daylighting Systems)
نورگیرها عناصری هستند که وظیفه اصلی آنها هدایت نور روز به عمق فضاهای داخلی است. انواع مختلفی از نورگیرها وجود دارند که هر کدام برای شرایط خاصی مناسب هستند:
- پنجرهها: سادهترین و رایجترین نوع نورگیر، پنجرههای دیواری هستند. موقعیت، اندازه و نوع شیشه پنجره، تأثیر زیادی بر میزان و کیفیت نور ورودی دارد. پنجرههای واقع در جبهه شمالی، نوری یکنواخت و بدون سایه شدید را فراهم میکنند که برای فضاهایی مانند آتلیههای هنری ایدهآل است. پنجرههای جنوبی در نیمکره شمالی، در زمستان نور و گرمای مطلوبی را وارد میکنند اما در تابستان نیازمند سایبان هستند. پنجرههای شرقی و غربی به دلیل زاویه پایین تابش خورشید در صبح و بعد از ظهر، بیشترین گرما و خیرگی را ایجاد میکنند و کنترل آنها دشوارتر است.
- نورگیرهای سقفی (Skylights): این نورگیرها بر روی سقف نصب میشوند و برای روشن کردن فضاهایی که به دیوارهای خارجی دسترسی ندارند (مانند راهروهای مرکزی یا فضاهای داخلی عمیق) بسیار مؤثر هستند. اسکایلایتها میتوانند تا سه برابر بیشتر از یک پنجره هماندازه، نور را وارد فضا کنند. آنها در اشکال مختلفی مانند مسطح، گنبدی و هرمی ساخته میشوند.
- پنجرههای سقفی نواری (Clerestory Windows): این پنجرهها در بخش فوقانی دیوارها، بالاتر از سطح دید و معمولاً زیر سقف قرار میگیرند. مزیت اصلی آنها این است که نور را به عمق فضا و به سقف میتابانند که با بازتاب از سقف، نوری ملایم و یکنواخت در کل فضا پخش میشود. این روش، ضمن تأمین نور، حریم خصوصی را نیز حفظ میکند.
- شلفهای نوری (Light Shelves): این عناصر که به صورت یک قفسه افقی در داخل یا خارج پنجره نصب میشوند، وظیفه دوگانهای دارند. آنها جلوی تابش مستقیم خورشید به داخل فضا را میگیرند (مانند سایبان) و همزمان، نور را به سمت سقف بازتاب میدهند تا به بخشهای عمیقتر فضا برسد.
انواع سایبان (Shading Devices)
سایبانها برای جلوگیری از ورود تابش مستقیم خورشید و گرمای ناخواسته به داخل ساختمان، به ویژه در اقلیمهای گرم، طراحی میشوند. طراحی سایبان باید متناسب با زاویه تابش خورشید در ساعات و فصول مختلف سال باشد.
- سایبانهای افقی (Horizontal Overhangs): این نوع سایبان که به صورت یک پیشآمدگی افقی در بالای پنجره نصب میشود، برای کنترل آفتاب در جبهه جنوبی بسیار مؤثر است. زیرا در تابستان که خورشید در ارتفاع بالایی در آسمان قرار دارد، جلوی تابش آن را میگیرد، اما در زمستان که خورشید در ارتفاع پایینتری است، به آن اجازه ورود و گرم کردن فضا را میدهد.
- سایبانهای عمودی (Vertical Fins): این سایبانها که به صورت تیغههای عمودی در دو طرف پنجره قرار میگیرند، برای کنترل آفتاب با زاویه پایین در جبهههای شرقی و غربی کارآمد هستند. آنها جلوی تابش خورشید در ساعات اولیه صبح و ساعات پایانی بعد از ظهر را میگیرند.
- سایبانهای شبکهای یا جعبهای (Egg-Crate or Box Louvers): این سیستم ترکیبی از عناصر افقی و عمودی است و یک شبکه در جلوی پنجره ایجاد میکند. این نوع سایبان برای کنترل آفتاب در تمام ساعات روز و در جبهههای مختلف، به ویژه در مناطق گرمسیری، بسیار مؤثر است و میتواند به عنوان یک عنصر زیباییشناختی قوی در نمای ساختمان نیز عمل کند. لوورها (Louvers) یا تیغههای قابل تنظیم، نوع پیشرفتهتری از این سیستمها هستند که کاربر میتواند زاویه آنها را برای کنترل دقیق میزان نور و سایه تغییر دهد.
- عناصر طبیعی و سازهای: علاوه بر سایبانهای الحاقی، میتوان از عناصر دیگر نیز برای ایجاد سایه استفاده کرد. درختان برگریز که در مقابل پنجرههای جنوبی یا غربی کاشته میشوند، در تابستان سایه ایجاد کرده و در زمستان با ریختن برگهایشان، به آفتاب اجازه ورود میدهند. همچنین، استفاده از ایوانها، رواقها و عقبنشینی پنجرهها در نما، روشهای سازهای مؤثری برای ایجاد سایهاندازی هستند که در معماری سنتی ایران به وفور یافت میشوند. طراحی هوشمندانه ترکیبی از نورگیرها و سایبانها، کلید دستیابی به معماری پایدار و فضاهای داخلی دلپذیر است.
فروشگاه معماری نوین پروژه تخصصی ترین وب سایت معماری آماده ارائه خدمات در حوزه پروژه معماری، پاورپوینت تمامی دروس معماری، رساله های معماری، فیلم آموزشی معماری و … می باشد تا دانشجویان رشته معماری را همراهی و راهنمایی کنند.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.