پاورپوینت معماری مرمت مسجد جامع ارومیه در 33 اسلاید به برسی و ویژگی های بنای تاریخی پرداخته است. مسجد جامع یکی از آثار کهن و قدیمی شهر تاریخی ارومیه است و در خیابان اقبال قرار دارد. این مسجد از بناهای نیمه دوم سده هفتم هجری قمری می باشد. این مسجد در میان بازار قدیمی شهر واقع شده و یکی از ارکان اصلی بافت قدیمی شهر است که در فروشگاه معماری نوین پروژه موجود می باشد.تاریخ تجدید بنای این مسجد معلوم نیست، اما محراب آن در تاریخ 676 هـ.ق ساخته شده است. این مسجد به همراه سایر اجزاء بافت قدیمی شهر به ویژه بازار و راسته‌‌های آن بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. فروشگاه معماری نوین پروژه تخصصی ترین وب سایت معماری ارائه دهنده پروژه تمامی دروس دانشگاهی و پایان نامه های معماری در ایران می باشد.
فهرست مطالب
- شهرستان ارومیه
- مسجد جامع ارومیه
- نقشه موقعیت جغرافیایی
- عکس قدیم و بعد از مرمت
- اجرای ستون ها و طاقها
- گج بری طاق درب ورودی
- سحن مسجد
- محراب
- شبستان گنبد دار
- کتیبه ها
- کتیبه کوفی و گج بری محراب
- نور گیرها مسجد
- تطبیق پلان و مصالح به کار رفته در گذشته و بعد از مرمت
- گزارشات اجمالی مرمت و حفاظت بنا
- آسیب شناسی
- پیشنهادات مرمت
پاورپوینت معماری مرمت مسجد جامع ارومیه
متن پاورپوینت معماری مرمت مسجد جامع ارومیه
محراب مسجد از نظر گج بری و خطوط از زیباترین آثار هنری مغول بوده که ارتفاع آن به 82.7 متر و عرض آن 48.5 متر می رسد. البته محراب در سال 676 هجری قمری به دست استاد عبدالمومن تبریزی گجبری شده و شاید خود مسجد از این تاریخ قدیمی تر می باشد. مسجد در سال 1184 هجری قمری بدستور رضاقلی خان بیگلر بیگی افشار حاکم ارومیه تعمیر شد.
پاورپوینت معماری مرمت مسجد جامع ارومیه
کتیبه ها
شبستان شش طاق نما دارد. اطراف این طاق نما ها به وسیله اندود گج کادر بندی شده است در داخل حاشیه نسبتا باریکی بر روی قاب اطراف آنها, کتیبه هایی به خط نسخ سفید بر زمینه مشکی نوشته شده, که اکثر آنها جدید است. در اطراف پنجره های نور گیر اطراف شبستان نیز از حاشیه سازی که به تبعیت از شکل پنجره ها منظور شده کتیبه هایی به همان صورت نوشته شده است.
تطبیق پلان و مصالح به کار رفته در گذشته و بعد از مرمت
بطوری که گفته شد مسجد از جند قسمت متفاوت و متعلق به دوره های مختلف ساخته شده. شبستان گنبد دار و جهل ستون قدیمی آن با دو نوع مصالح یعنی قسمت تحتانی با سنگ و قسمت فوقانی با آجر احداث گردیده . جون شبستان گنبد دار تکافوی انجام مراسم مذهبی را نمی داد و از طرفی این جهل ستون قدیمی مجاور آن نیز بصورت نیمه مخروبه رها شده بود از حدود 20 سال پیش, بیشتر ساختمانهای قدیمی ضلع شرقی مسجد را تخریب و بجای آن سالن نوساز بزرگی با سقف, شیروانی ساخته اند که هیج گونه هماهنگی با قسمتهای قدیمی ندارد.
پاورپوینت معماری مرمت مسجد جامع ارومیه
آسیب شناسی
بیشترین آسیب دیدگی این بنا بر اثر رطوبت صعودی از زمین به طرف پی ساختمان می باشد که باعث شده بخش تحتانی فضاهای داخلی ساختمان هم آسیب ببیند که مرمت آنها با روش اشتباه سفید کاری پیش گیری شده است.
پاورپوینت معماری مرمت مسجد جامع ارومیه
پیشنهادات مرمت
روش اول: به جای سفید کاری می توانستند قسمت تحتانی دیوار را تا نصف ضخامت دیوار بشکافند و یا از نایلون و یا قیر گونی استفاده بکنند و بعد روی آن را با آجر سبک قدیم کار بکنند.
روش دوم: قسمت تحتانی دیوار را که شکافتند اکنون کوره آجرپزی ارومیه آجرهایی با روش جدید به سبک قدیم تولید می کند که از خاک و سیمان و سیلوکسان به روش نانو تولید می شود که عایق رطوبت می باشد که هم اکنون برای مرمت بناهای تاریخی از جمله مدرسه هدایت ارومیه استفاده می شود.
اوج شکوه و عظمت معماری اسلامی مصر را می‌توان در دوره‌ی ممالیک مشاهده کرد. در این دوره، سلاطین مملوک با ساخت مجموعه‌های عظیم معماری شامل مسجد، مدرسه، بیمارستان و آرامگاه، به دنبال به نمایش گذاشتن قدرت و ثروت خود بودند. مجموعه سلطان حسن و مجموعه سلطان قلاوون از شاخص‌ترین نمونه‌های معماری این دوره هستند. ویژگی بارز معماری مملوکی، استفاده از سنگ‌های رنگی در نما (ابلَق)، ورودی‌های بسیار بلند و باشکوه، گنبدهای عظیم سنگی با تزئینات کنده‌کاری شده و مناره‌های چند طبقه با طراحی‌های متنوع است. در این دوره، هنر مشربیه (پنجره‌های چوبی مشبک)، منبت‌کاری، فلزکاری و شیشه‌گری نیز به اوج کمال خود رسید و در تزئینات داخلی بناها به وفور به کار گرفته شد. معماری اسلامی مصر، با تنوع سبک‌ها و غنای تزئینات، گنجینه‌ای گرانبها از هنر و تمدن اسلامی است که تأثیر آن بر معماری دیگر سرزمین‌های اسلامی، به ویژه شمال آفریقا و شام، انکارناپذیر است.
معماری و مرمت مسجد جامع ارومیه
مسجد جامع ارومیه، یکی از کهن‌ترین و ارزشمندترین بناهای تاریخی در شمال غرب ایران، گوهری درخشان در قلب بافت تاریخی شهر ارومیه و در کنار بازار قدیمی آن است. این مسجد که در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود، شاهد وقایع و دگرگونی‌های بسیاری بوده، مجموعه‌ای غنی از سبک‌ها و دوره‌های مختلف معماری اسلامی ایران را در خود جای داده است. اهمیت این بنا نه تنها در قدمت آن، بلکه در لایه‌های تاریخی متعددی است که کالبد آن را شکل داده‌اند و هر یک، داستانی از یک دوران را روایت می‌کنند.
شالوده‌ی اصلی مسجد جامع ارومیه بر روی بقایای یک بنای قدیمی‌تر، که برخی پژوهشگران آن را به دوران ساسانی و یا اوایل اسلام نسبت می‌دهند، نهاده شده است. اما شاخص‌ترین و قدیمی‌ترین بخش باقی‌مانده از مسجد، شبستان گنبددار آن است که با توجه به ویژگی‌های معماری و ساختاری، به دوره‌ی سلجوقی تعلق دارد. این گنبدخانه با پلان مربع شکل و گنبد دوپوسته‌ی آجری خود، نمونه‌ای برجسته از معماری سلجوقی در آذربایجان است. نظام سازه‌ای گنبد و شیوه‌ی گذار از مربع به دایره از طریق فیلپوش‌ها، مهارت و دانش بالای معماران آن دوره را به نمایش می‌گذارد.
یکی از نفیس‌ترین عناصر هنری مسجد، محراب گچ‌بری آن است که در داخل شبستان گنبددار قرار دارد. این محراب که شاهکاری از هنر گچ‌بری در دوره‌ی ایلخانی (اواخر قرن هفتم هجری) محسوب می‌شود، با نقوش اسلیمی و ختایی بسیار ظریف و کتیبه‌هایی به خط کوفی و ثلث تزئین شده است. وجود این محراب ارزشمند، نشان‌دهنده‌ی اهمیت و رونق مسجد در دوره‌ی حکومت ایلخانان مغول است.
در دوره‌های بعدی، به ویژه در عصر صفوی و زندیه، بخش‌های دیگری به مجموعه اضافه شده است. چهل‌ستون و حجره‌های پیرامون صحن مسجد، از جمله الحاقات این دوران هستند که با مصالح و سبکی متفاوت از بخش‌های قدیمی‌تر ساخته شده‌اند. این توسعه‌ها، نشان از تداوم حیات و کاربری مسجد به عنوان مرکز اصلی فعالیت‌های دینی و اجتماعی شهر در طول قرون متمادی دارد.
با توجه به قدمت و ارزش تاریخی مسجد جامع ارومیه، مرمت و حفاظت از این بنای ارزشمند همواره یکی از دغدغه‌های اصلی دوستداران میراث فرهنگی بوده است. این مسجد در طول تاریخ به دلیل عوامل مختلفی همچون زلزله، فرسایش طبیعی و دخالت‌های انسانی، دچار آسیب‌های متعددی شده است. آسیب‌های سازه‌ای مانند ترک‌ها در گنبد و دیوارها، فرسودگی مصالح به ویژه آجرهای نما، و آسیب‌های تزئیناتی مانند تخریب بخش‌هایی از گچ‌بری‌ها، از جمله چالش‌های پیش روی مرمتگران این بنا بوده است.
عملیات مرمت در مسجد جامع ارومیه در دوره‌های مختلف و با رویکردهای متفاوتی انجام شده است. در دهه‌های اخیر، تلاش‌های گسترده‌ای برای مرمت و بازسازی بخش‌های آسیب‌دیده صورت گرفته است. این اقدامات شامل مرمت‌های اضطراری برای جلوگیری از تخریب بیشتر، مقاوم‌سازی سازه‌ای، پاکسازی و تثبیت تزئینات گچ‌بری، و بازسازی بخش‌هایی از حجره‌ها و صحن مسجد بوده است. یکی از چالش‌های اصلی در مرمت این بنا، حفظ اصالت و یکپارچگی لایه‌های تاریخی مختلف آن است. مرمتگران تلاش کرده‌اند تا با استفاده از روش‌های علمی و مصالح همگون با بنای اصلی، ضمن رفع آسیب‌ها، به هویت تاریخی و کالبدی این اثر ارزشمند خدشه‌ای وارد نکنند. مسجد جامع ارومیه، نه تنها یک بنای تاریخی، بلکه سندی زنده از تاریخ، فرهنگ و هنر این مرز و بوم است که حفاظت و معرفی آن به نسل‌های آینده، وظیفه‌ای همگانی محسوب می‌شود.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.