یکی از بناهایی که بیش از همه ابنیه های تاریخی نیاز به مرمت دارد حمام ها می باشد. به دلیل اینکه حمام ها در معرض رطوبت قرار دارند همیشه دچار آسیب می شوند. باید در مرمت حمام ها تدابیر ویژه ای اعمال شود. فروشگاه معماری نوین پروژه تخصصی ترین وب سایت معماری برای شما پاورپوینت کاملی با عنوان پاورپوینت مرمت حمام نواب تهران را در 62 اسلاید (قابل ویرایش) آماده و ارائه نموده است. در این پاورپوینت به طور کامل این حمام تاریخی تهران را مورد بررسی قرار داده ایم.
فهرست مطالب:
- درباره تهران
- ویژگی های اقلیمی و جغرافیایی
- نمودار دما و رطوبت و بارش
- موقعیت مکانی
- عکس های قدیمی بنا
- پلان
- عکس های قدیم و جدید
- وضعیت طاق ها
- عکس و پلان
- گذری در بافت قدیمی تهران
- تاریخچه
- دلیل اقبال حمام نواب
- ویژگی ها
- مشخصات پلاک ثبتی
- معماری
- عکس
- آسیب شناسی
- پوشش سیمانی
- طرح احیا
- گزارش ثبتی
- منابع
حمام نواب تهران
موقعیت مکانی:
از سه راه امین وارد خیابان ری شده، کوچه ای در سمت راست این خیابان معروف به “دردار غربی” وجود دارد، باید وارد آن شده و از آنجا تابلوی حمام نواب را خواهید دید. در محله ی عودلاجان تهران، در محور تاریخی – فرهنگی – تجاری امام زاده یحیی، در دوره قاجار حمامی به دست دو بانو احداث شد که اهالی این محل و محله های اطراف به آن می رفتند و غبار و خستگی بدن را می شستند. این حمام پس از گذشت سال ها و تغییرات فراوان، پابرجا و بر خلاف سایر هم نوعانش از گزند آسیب در امان مانده است.
مرمت حمام نواب:
اقبال خوب این حمام سبب شد تا آن را مرمت و بازسازی کنند و به یک مکان گردشگری در محله قدیمی تهران تبدیل شود. حمام نواب در سال ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و پنج سال پس از آن به به همت شهرداری منطقه ۱۲ تهران و اتحادیه صنایع دستی کشور و سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان به مرکز صنایع دستی شهر تهران تغییر کاربری داد.
تاریخچه حمام نواب:
معمولا برای ساخت بناهایی چون مسجد، حمام و مدرسه و… افرادی بانی شده و برای برپایی این بناها همت می گماردند. در محله عودلاجان تهران، در اوایل قاجار دو بانو به نام های سارا سلطان خاتون و سارا حاجر خاتون ( دختران حاج نواب از نوادگان قاجار و سرشناسان محله ) حمامی را در بازارچه بنا نهادند و حمام به نام پدرشان “نواب” معروف شد. افراد مختلفی مالکیت این بنا را برعهده گرفتند که رمضان، محمد و یزدان بهرامیان آخرین متولیان آن بودند.
سربینه حمام نواب تهران
حمام نواب در دوره پهلوی:
در دوره پهلوی، درباریان پهلوی از این حمام استفاده می کردند؛ تا چند سال گذشته نیز حمام کاربری خود را داشت تا اینکه تعداد مشتریان به خاطر حمام دار شدن خانه ها، کاهش یافت و متولیان دیگر از عهده مخارج برنیامدند، سپس شهرداری مالک این بنا شد. نام این حمام در اولین نقشه های تهران (متعلق به سال ۱۲۷۵ قمری) دیده می شود که با عنوان ” گذر حمام نواب ” آمده است. همچنین کتیبه ای کاشیکاری شده در حمام وجود داشته که متاسفانه در سال های گذشته به سرقت رفته است. خوشبختانه حمام نواب مانند دیگر حمام های تهران تخریب نشده و از اقبال خوبی برخوردار بوده که مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. در حال حاضر اگر به بازدید این بنا بروید با مجموعه ای از صنایع دستی روبه رو خواهید شد که در کنار معماری حمام فضای سنتی دلنشینی را به وجود آورده است.
آسیب شناسی
تطبیق حمام نواب تهران با گرمابه حاج محمد رحیم(صفا):
تطبیق حمام نواب تهران با گرمابه حاج محمد رحیم(صفا)
تطبیق حمام نواب تهران با گرمابه حاج محمد رحیم(صفا)
تطبیق حمام نواب تهران با گرمابه حاج محمد رحیم(صفا)
مرمت حمام نواب تهران
حمام نواب، واقع در خیابان ۱۵ خرداد شرقی تهران و در یکی از قدیمی‌ترین محله‌های شهر، یعنی عودلاجان، یکی از بناهای ارزشمند و تاریخی به جای مانده از دوران قاجار است. این حمام که در سال ۱۲۱۲ هجری قمری ساخته شده، نه تنها به دلیل معماری زیبا و اصیل خود، بلکه به دلیل قرار گرفتن در یک بافت تاریخی غنی و همچنین به تصویر کشیده شدن در فیلم معروف “قیصر”، از شهرت و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. فرآیند مرمت چنین بنایی، یک اقدام پیچیده و چندوجهی است که نیازمند درک عمیق از تاریخ، معماری، سازه و چالش‌های اجتماعی-فرهنگی بنا است.
اهمیت تاریخی و معماری بنا
حمام نواب نمونه‌ای کامل از معماری حمام‌های سنتی ایرانی در دوره قاجار است. این بنا با مساحتی حدود ۱۱۰۰ متر مربع، دارای تمام اجزای کلاسیک یک حمام ایرانی است. ورودی بنا از طریق یک راهروی شیب‌دار به فضای هشتی و سپس به “سربینه” یا رختکن هدایت می‌شود. سربینه این حمام دارای پلانی هشت‌ضلعی با یک حوض سنگی زیبا در مرکز و سکوهایی در اطراف است. سقف گنبدی شکل سربینه با نورگیرهای متعدد، فضایی دلنشین و روشن ایجاد کرده است. پس از سربینه، فضای “میان‌در” به عنوان یک فیلتر دمایی و فضایی، ارتباط با “گرمخانه” را برقرار می‌کند. گرمخانه نیز شامل خزینه‌های آب گرم و سرد و فضاهای خصوصی برای شستشو بوده است. تزئینات بنا شامل کاشی‌کاری‌های رنگارنگ با نقوش گیاهی و انسانی (که مشخصه هنر دوره قاجار است) و آهک‌بری‌های زیبا می‌باشد.
آسیب‌شناسی و چالش‌های پیش از مرمت
با گذشت زمان و تغییر سبک زندگی، حمام نواب نیز مانند بسیاری از حمام‌های سنتی دیگر، کاربری اصلی خود را از دست داد و برای سال‌ها متروکه و بلااستفاده باقی ماند. این متروک ماندن، همراه با عوامل فرسایشی طبیعی مانند نفوذ رطوبت، منجر به بروز آسیب‌های جدی در بنا شد. مهم‌ترین آسیب‌ها عبارت بودند از:
- آسیب‌های سازه‌ای: تخریب و ترک‌خوردگی در گنبدها و طاق‌ها، فرسودگی پایه‌ها و دیوارها به دلیل نفوذ رطوبت از کف و سقف.
- آسیب‌های تزئیناتی: جدا شدن و از بین رفتن کاشی‌کاری‌ها، فرسایش و شوره‌زدگی در تزئینات آهک‌بری و گچ‌بری.
- آسیب‌های تاسیساتی: از بین رفتن کامل سیستم گرمایش سنتی (تون و گربه‌رو) و لوله‌کشی‌های آب.
- انباشت نخاله و آلودگی: انباشت حجم زیادی از زباله و نخاله‌های ساختمانی در داخل بنا در طول سال‌های متروکه بودن.
علاوه بر این، قرارگیری بنا در یک بافت متراکم شهری و وجود الحاقات و ساخت‌وسازهای نامناسب در اطراف آن، چالش‌های مرمتی را دوچندان می‌کرد.
فرآیند و اهداف مرمت
پروژه مرمت حمام نواب با اهداف اصلی “حفاظت”، “استحکام‌بخشی” و “احیا” انجام شد. این فرآیند شامل مراحل مختلفی بود:
- مستندنگاری و مطالعات: در اولین قدم، مطالعات تاریخی و معماری کاملی بر روی بنا صورت گرفت و وضعیت موجود آن از طریق عکس‌برداری، تهیه نقشه‌های دقیق و آسیب‌شناسی کامل، مستند شد.
- پاکسازی و آواربرداری: تمامی نخاله‌ها و الحاقات زائد از داخل و اطراف بنا پاکسازی شد تا کالبد اصلی حمام نمایان گردد.
- مرمت‌های سازه‌ای: این بخش شامل اقدامات استحکام‌بخشی مانند تقویت پایه‌ها، مرمت طاق‌ها و گنبدها با استفاده از مصالح همگون (آجر و ملات‌های سنتی)، و اجرای عایق‌کاری رطوبتی در بام و کف برای جلوگیری از نفوذ مجدد رطوبت بود.
- مرمت‌های تزئیناتی: کاشی‌های آسیب‌دیده با دقت مرمت و در جای خود نصب شدند. تزئینات آهک‌بری و گچ‌بری نیز توسط استادکاران ماهر پاکسازی، تثبیت و بازسازی گردید.
- احیای بنا: یکی از مهم‌ترین بخش‌های پروژه، تعریف یک کاربری جدید و متناسب برای بنا بود تا از متروکه شدن مجدد آن جلوگیری شود. با توجه به ظرفیت‌های فرهنگی و گردشگری منطقه، حمام نواب پس از مرمت به عنوان یک مرکز فرهنگی و پذیرایی (سفره‌خانه سنتی) تغییر کاربری داد. این کاربری جدید، ضمن حفظ کالبد اصلی بنا، امکان بازدید عمومی و تداوم حیات اقتصادی و اجتماعی آن را فراهم آورد.
مرمت حمام نواب نمونه‌ای موفق از یک پروژه احیا است که نه تنها یک بنای تاریخی را از خطر نابودی نجات داد، بلکه با دمیدن روحی تازه در کالبد آن، آن را به یک عنصر فعال و تاثیرگذار در بافت تاریخی تهران تبدیل کرد.
فروشگاه معماری نوین پروژه تخصصی ترین وب سایت معماری آماده ارائه خدمات در حوزه پروژه معماری، پاورپوینت تمامی دروس معماری، رساله های معماری، فیلم آموزشی معماری و … می باشد تا دانشجویان رشته معماری را همراهی و راهنمایی کنند.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.