مرمت بنا باعث زنده شدن هویت یک منطقه و یک فرهنگ می شود که دارای اصولی بسیار خاصی می باشد. با توجه به تاریخ ساخت بناها، بسیاری از بناهای تاریخی ما دچار فرسودگی می شوند که به مرمت نیاز دارند. یکی از این بناهای مهم امامزاده روشن آباد در کردکوی می باشد. فروشگاه معماری نوین پروژه تخصصی ترین وب سایت معماری پاورپوینت کامل مرمت امامزاده روشن آباد کردکوی (امامزاده عبدالله کاظم و الفضل الکاظم) را در 52 اسلاید برای شما تدوین و ارائه نموده است که به طور کامل به معرفی بنا و همچنین آسیب شناسی و … پرداخته ایم.
فهرست مطالب:
- موقعیت
- معرفی بنا
- امامزاده روشن آباد (قبل از تخریب شبستان در سال 1364)
- نقشه ها و مدرک فنی
- تصاویر قدیمی ز بن
- بررسی مصالح مصرفی
- بررسی نوع گنبد
- پوشش بام
- آجر و سفال و کاشی در بنا
- بررسی تمامی فضا ها
- محراب
- مقبره
- سرشیر
- گچبری
- تزئینات
- مراحل شکل گیری پلان
- پلان وضع موجود
- آسیب شناسی
- عوامل موثر در تخریب بنا
امامزاده روشن آباد
امامزاده روشن آباد (امامزاده عبدالله کاظم و الفضل الکاظم):
امامزاده روشن آباد در 15 کیلومتری غرب گرگان و بین روستاهای نوچمن، دنگلان، شموشک و کفشگیری از روستاهای سدن رستاق (از بخش های استرآباد) قرار دارد. این بنا واقع در چلاو سدن رستاق است. و در وسط باغ مشجر و قبرستان واقع است که ساختمان آن متعلق به قرن 9 هجری می باشد مرقد این امامزادگان که مشهور به مزار روشن آباد است نزدیک شارع عام که به جانب ولایت ساری می رود (جاده شاه عباسی) و حد غربی آن بعضی متصل به چشمه آب روشن آباد است و درختان چنار و بعضی دیگر با حدود ثلاثه باقیه از رقبات موقوفات مظفرالدین پتکچی است که مورخه 900هجری قمری است.
آسیب شناسی امامزاده روشن آباد:
عوامل موثر در تخریب بنا:
- عوامل طبیعی،مانند رعد و برق، رطوبت ناشی از آب های زیرزمینی یا ریزش باران و برف، سیل، باد، زلزله، عوامل بیولوژیک، تاثیر عوامل طبیعی به نحوه استقرار، تشکیل بنا و مصالح مورد استفاده متفاوت بستگی دارد.
- عوامل اجتماعی و سوانح
- عوامل تخریب مربوط به شیوه خاص زندگی ماشینی: مانند تاسیسات بنا از قبیل فاضلاب،کانال کشی و…
- عوامل تخریب مستقیم توسط مردم یا حکام وقت.
آسیب:
- پوسیدگی ستون های چوبی نگهدارنده شیروانی
- کج شدن بعضی از ستون ها و خارج شدن از محور عمودی
علت آسیب
- نفوذ موریانه در چوب ها
- نفوذ رطوبت و برخورد آب باران به ستون ها
- نامرغوب بودن ستون ها از لحاظ استحکام و مقاومت در برابر موریانه و رطوبت
آسیب شناسی
آسیب:
- تخريب و ترك برداشتن اندود تزیینی گچی
- کثیف و تیره و کدر شدن تزیینات گچی و از بین رفتن و کمرنگ شدن رنگ زمینه گچبری ها
علت آسیب:
- کهولت بنا و کاهش تدریجی قدرت چسبندگی مصالح
- رطوبت در جداره ها و جرز
- تنش ها بر اثر ضربات چکش و میخ بر اثر نصب پارچه و تابلو و سیم های برق
- تنش های حاصل از زلزله و…
آسیب شناسی
مرمت امامزاده روشن آباد کردکوی
آستان مقدس امامزادگان عبدالله و فضل (علیهم‌السلام) معروف به امامزاده روشن‌آباد، واقع در روستای روشن‌آباد از توابع شهرستان کردکوی در استان گلستان، یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین بقاع متبرکه شمال ایران است. این بنا نه تنها به دلیل اهمیت مذهبی و جایگاه معنوی خود در میان مردم منطقه، بلکه به خاطر ویژگی‌های معماری منحصربه‌فرد و صندوق و درهای تاریخی نفیس، از ارزش فرهنگی و هنری فوق‌العاده‌ای برخوردار است. مرمت این اثر تاریخی، که در طول قرن‌ها دچار آسیب‌های طبیعی و انسانی شده، اقدامی ضروری برای حفظ یک گنجینه ارزشمند از هنر و معماری اسلامی ایران و انتقال آن به نسل‌های آینده است.
تاریخچه و اهمیت بنا
بر اساس کتیبه‌های موجود بر روی صندوق چوبی نفیس مزار، این بنا مدفن دو امامزاده به نام‌های عبدالله بن موسی الکاظم (ع) و فضل بن موسی الکاظم (ع) است. تاریخ ساخت صندوق، سال ۸۷۹ هجری قمری (دوره تیموری) را نشان می‌دهد که گواهی بر قدمت بالای این مکان است. درِ ورودی چوبی و کنده‌کاری شده بقعه نیز دارای کتیبه‌ای با تاریخ ۸۶۵ هجری قمری است. این تاریخ‌ها نشان می‌دهند که هسته اصلی بنا حداقل به قرن نهم هجری بازمی‌گردد، هرچند ممکن است در دوره‌های بعد، به‌ویژه در دوره صفوی و قاجار، تعمیرات و الحاقاتی به آن اضافه شده باشد. این امامزاده به دلیل داشتن آثار چوبی تاریخی (صندوق و در) که از شاهکارهای هنر منبت‌کاری و خوشنویسی آن دوران محسوب می‌شوند، اهمیت مضاعفی در میان بناهای تاریخی منطقه دارد.
ویژگی‌های معماری
معماری امامزاده روشن‌آباد نمونه‌ای شاخص از معماری بقاع متبرکه در اقلیم شمال ایران است.
- ساختار کلی: بنا دارای یک پلان مربع شکل است که گنبد اصلی بر روی آن قرار گرفته. این ساختار چهارگوش، یک الگوی رایج در ساخت مقابر و امامزاده‌ها در ایران است. ایوان‌ها و فضاهای جانبی در طول زمان به بنا اضافه شده‌اند.
- گنبد: گنبد بنا از نوع گنبدهای رک (مخروطی) است که با سفال پوشیده شده. این نوع پوشش، ویژگی معماری بومی مناطق پرباران شمال کشور است که به هدایت سریع آب باران کمک می‌کند.
- مصالح: مصالح اصلی به کار رفته در بنا، آجر و چوب است. دیوارهای قطور آجری، پایداری سازه را تأمین کرده و چوب به وفور در ساخت سقف، شیروانی، درها و صندوق به کار رفته است.
- آثار هنری: همان‌طور که اشاره شد، نقطه اوج هنر این بنا، صندوق و درِ چوبی آن است. صندوق چوبی مزار با منبت‌کاری‌های بسیار ظریف و پیچیده با نقوش گیاهی و اسلیمی تزئین شده و دارای کتیبه‌هایی به خط ثلث و نسخ است که آیات قرآن و اطلاعات تاریخی بنا را در خود جای داده‌اند. این آثار هنری نفیس، از ارزش موزه‌ای بالایی برخوردارند.
آسیب‌شناسی و ضرورت مرمت
این بنای ارزشمند در طول زمان دچار آسیب‌های جدی شده بود که بقای آن را تهدید می‌کرد.
- آسیب‌های ناشی از رطوبت: رطوبت صعودی از پی و رطوبت نزولی ناشی از نفوذ باران از سقف و دیوارها، مهم‌ترین عامل تخریب بنا بوده است. این رطوبت باعث فرسایش شدید آجرهای نما، شوره زدن، پوسیدگی سازه‌های چوبی سقف و آسیب به تزئینات داخلی شده بود.
- آسیب‌های سازه‌ای: نشست زمین و زلزله‌های گذشته باعث ایجاد ترک‌های عمیق در دیوارها و گنبد شده و پایداری سازه را به خطر انداخته بود.
- آسیب‌های بیولوژیکی: حمله موریانه و دیگر حشرات چوب‌خوار به آثار چوبی نفیس (صندوق و در)، بزرگ‌ترین تهدید برای این گنجینه‌های هنری بود.
- تعمیرات غیراصولی: برخی تعمیرات و الحاقات انجام شده در گذشته، بدون توجه به اصول مرمت و با استفاده از مصالح ناهمخوان مانند سیمان، نه تنها به اصالت بنا لطمه زده، بلکه با جلوگیری از تنفس دیوارها، روند تخریب را تسریع کرده بود.
فرآیند مرمت و احیا پروژه مرمت امامزاده روشن‌آباد با هدف حفظ کامل اصالت و احیای ارزش‌های معماری و هنری آن انجام شد. این فرآیند شامل مراحل زیر بود:
- مستندنگاری و مطالعات: در ابتدا، مطالعات کاملی شامل برداشت دقیق نقشه‌ها، عکاسی مستند، آسیب‌شناسی دقیق سازه و تزئینات، و مطالعات تاریخی انجام شد.
- مرمت سازه: این مرحله شامل استحکام‌بخشی پی‌ها، دوخت و دوز ترک‌های دیوار با روش‌های سنتی و نوین، و تقویت ساختار گنبد بود.
- مرمت بام و نما: بام بنا به طور کامل عایق‌بندی و پوشش سفالی آن بازسازی شد تا از نفوذ رطوبت جلوگیری شود. نماهای آجری پاک‌سازی، بندکشی مجدد با ملات همخوان، و آجرهای فرسوده با آجرهای مشابه تعویض شدند. دیوارهای سیمانی که در تعمیرات قبلی اضافه شده بودند، برداشته شدند.
- مرمت آثار چوبی: این بخش، حساس‌ترین قسمت پروژه بود. صندوق و درِ تاریخی توسط متخصصان مرمت آثار چوبی، به دقت آفت‌زدایی، پاک‌سازی و تثبیت شدند. بخش‌های از بین رفته با تکنیک‌های دقیق و با استفاده از چوب مناسب مرمت گردید تا اصالت و یکپارچگی اثر حفظ شود.
- ساماندهی محوطه: محوطه اطراف امامزاده نیز به منظور ایجاد فضای مناسب برای زائران و معرفی بهتر بنا، ساماندهی و کف‌سازی شد.
نتیجه‌گیری
مرمت امامزاده روشن‌آباد کردکوی، نمونه‌ای موفق از یک پروژه حفاظتی است که توانسته یک اثر مذهبی-تاریخی با ارزش‌های معماری و هنری منحصربه‌فرد را از خطر نابودی نجات دهد. این پروژه نه تنها به حفظ کالبد بنا کمک کرده، بلکه با احیای جزئیات هنری و تاریخی آن، به غنای فرهنگی منطقه افزوده است. این امامزاده امروزه نه تنها به عنوان یک مرکز معنوی، بلکه به عنوان یک مقصد گردشگری فرهنگی نیز شناخته می‌شود و داستان هنر، ایمان و تاریخ این سرزمین را برای بازدیدکنندگان و نسل‌های آینده روایت می‌کند.
فروشگاه معماری نوین پروژه تخصصی ترین وب سایت معماری آماده ارائه خدمات در حوزه پروژه معماری، پاورپوینت تمامی دروس معماری، رساله های معماری، فیلم آموزشی معماری و … می باشد تا دانشجویان رشته معماری را همراهی و راهنمایی کنند.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.