یکی از قدیمی ترین بناهای تاریخی در مشهد فرهنگسراي بهشت می باشد که با توجه به قدمت تاریخی این بنا، مرمت آن بسیار حائز اهمیت می باشد. زیرا همواره افراد در حال تردد و بازدید از این بنا می باشند پس به مراتب بیشتر از هر بنایی دچار آسیب دیدیگی مخصوصا آسیب انسانی می شود. فروشگاه معماری نوین پروژه تخصصی ترین وب سایت معماری برای شکا پاورپوینتی کامل تحت عنوان پاورپوینت مرمت فرهنگسراي بهشت در مشهد را در 50 اسلاید (قابل ویرایش) آماده و ارائه نموده است. در این پاورپوینت به طور کامل این بنا را از لحاظ معرفی، قدمت، تاریخچه، آسیب شناسی و … مورد بررسی قرار داده ایم.
فهرست مطالب:
- معرفي جغرافيایي شهر مشهد
- موقعیت سياسي شهر مشهد
- معرفي جغرافياي طبيعي شهر مشهد
- رودها
- ساختار استخوان بندي شهر در دوره صفويه
- ساختار استخوان بندي شهر مشهد در دوره قاجار
- هسته مرکزی شهر و کشیدگی دو محور اصلی
- مطالعات تاريخي فرهنگسراي بهشت
- تاريخچه
- وجه تسميه
- مطالعه و شناخت كالبدي بنا
- تزئینات در فرهنگسراي بهشت
- آسیب شناسی
- تخریب بر اثر عوامل فیزیکی
- حذف مرمت هاي غير اصولي
فرهنگسرای بهشت مشهد
تاريخچه و وجه تسميه:
به دليل عدم وجود كتيبه در بنا كه بتواند مبين وجود قدمت اثر باشد نمي توان تاريخ آن را دقيقا“ مشخص نمود. اما بر اساس مستندات شفاهي و همچنين عناصر و جزئيات و ويژگي هاي به كار رفته در بنا و مطالعه در كتب تاريخي و عكس هاي قديمي شهر مشهد مي توان قدمت بنا را به 85 سال قبل يعني اواخر قاجار و اوايل پهلوي نسبت داد و به دليل كاربري جديد اين بنا به فرهنگسراي بهشت معروف شده است. فرهنگسرای بهشت مشهد از سمت جنوب به خيابان جنت و از سمت شمال به خيابان مدرس دسترسي دارد. مساحت تقريبي 2000 متر مربع و زير بناي 700 متر مربع مي باشد.
مطالعه و شناخت كالبدي بنا:
بناي فوق به لحاظ صلابت و استحكام مبين ويژگي ها و الگوهاي معماري و تزئيني عهد قاجار مي باشد كه مي توان آنرا از دو ديدگاه مورد بررسي قرار داد.
نمای جنوبی فرهنگسرای بهشت مشهد
آسیب شناسی:
به منظور بازگشت و حفظ اصالت و هماهنگي سيماي عمومي بنا ضروري است الحاقات و مرمتهاي غير اصولي بنا حذف گردد. از جمله اين موارد مي توان به كولر گازي و نور افكن ها و جعبه برق نصب شده در نماهاي بنا اشاره نمود. اين الحاقات باعث بر هم ريختگي تركيب كلي بنا شده است.
پلان طبقه اول فرهنگسرا
ساختار استخوان بندي شهر مشهد در دوره صفويه و قاجار:
الگوي ساختار كالبدي و استخوان بندي اصلي شهر مشهد خطي بوده است. حرم مطهر به صورت هسته اي دروسط اين خط (محور بالا خيابان و پايين خيابان ) قرار دارد و ساير عناصري شهري به صورت هسته هاي پراكنده در مجاورت محور خطي قرار مي گيرند. اين محور به عنوان عنصر قوي در اين دوره نحوه استقرار فعاليت هاي شهري و چگونگي توسعه شهري در آينده را به خود معطوف مي كند.
مرمت فرهنگسرای بهشت در مشهد
فرهنگسرای بهشت، واقع در یکی از قدیمی‌ترین خیابان‌های شهر مشهد، یعنی خیابان امام خمینی (ارگ سابق)، یکی از بناهای تاریخی ارزشمند و خاطره‌انگیز این شهر است که تاریخچه‌ای پرفراز و نشیب را در کالبد خود جای داده است. این بنا که در ابتدا به عنوان “باغ و عمارت ملی” در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی ساخته شد و سپس برای سال‌ها به عنوان “سینما بهشت” فعالیت می‌کرد، نمونه‌ای از معماری دوران گذار در ایران است که تلفیقی از الگوهای معماری ایرانی و اروپایی (نئوکلاسیک) را به نمایش می‌گذارد. فرآیند مرمت و احیای این بنا، تلاشی برای حفظ بخشی از حافظه جمعی شهروندان مشهدی و بازگرداندن یک فضای فرهنگی به چرخه حیات شهری بوده است.
اهمیت تاریخی و معماری
عمارت اولیه این مجموعه به دستور “حاجی ملک التجار” ساخته شد و در دوره‌ای به عنوان بانک روس نیز مورد استفاده قرار گرفت. اما شهرت اصلی آن به دلیل تبدیل شدن به “سینما بهشت”، یکی از اولین و محبوب‌ترین سینماهای مشهد، است. این بنا در طول حیات خود شاهد وقایع اجتماعی و فرهنگی بسیاری بوده و برای نسل‌های مختلفی از مردم مشهد، فضایی نوستالژیک و خاطره‌انگیز محسوب می‌شود.
از منظر معماری، بنای اصلی دارای ویژگی‌های معماری نئوکلاسیک اروپایی است که در آن دوران در ایران رواج یافته بود. این ویژگی‌ها در عناصری مانند ستون‌ها و سرستون‌های تزئینی، سنتوری‌های مثلثی شکل بر فراز پنجره‌ها و ورودی، و گچ‌بری‌های با نقوش غربی قابل مشاهده است. در عین حال، سازماندهی فضاها در اطراف یک حیاط و توجه به تناسبات، رگه‌هایی از معماری ایرانی را نیز در خود دارد. استفاده از آجر به عنوان مصالح اصلی و تزئینات آجری، از دیگر ویژگی‌های این بناست.
آسیب‌شناسی و چالش‌های پیش از مرمت
پس از تعطیلی سینما، این بنا برای سال‌ها متروکه و بلااستفاده ماند و به تدریج دچار فرسودگی و تخریب شدید شد. وضعیت بنا پیش از مرمت، بسیار بحرانی بود:
- تخریب گسترده سازه‌ای: بخش‌های زیادی از سقف‌ها و دیوارها به دلیل نفوذ رطوبت و عدم رسیدگی، فرو ریخته بود. سازه اصلی دچار ضعف و ناپایداری شده بود.
- نابودی تزئینات: گچ‌بری‌های نفیس داخلی و خارجی، درها و پنجره‌های چوبی و تزئینات آجری به شدت آسیب دیده یا به طور کامل از بین رفته بودند.
- تغییرات و الحاقات نامناسب: در طول دوره فعالیت به عنوان سینما، تغییرات زیادی در کالبد اصلی بنا ایجاد شده بود که اصالت آن را مخدوش کرده بود.
- متروکه شدن: بنا به محلی برای انباشت زباله و تجمع افراد بی‌خانمان تبدیل شده بود که این امر روند تخریب را تسریع می‌کرد.
چالش اصلی در مرمت این بنا، تصمیم‌گیری بین بازسازی کامل و مرمت حفاظتی بود. با توجه به حجم بالای تخریب، برخی معتقد به تخریب و نوسازی بودند، اما ارزش تاریخی و فرهنگی بنا، گزینه مرمت و احیا را به عنوان تنها راه حل منطقی مطرح ساخت.
فرآیند مرمت و احیا
پروژه مرمت فرهنگسرای بهشت با هدف حفظ کالبد اصلی و احیای آن با کاربری جدید فرهنگی (فرهنگسرا) آغاز شد.
- آواربرداری و مستندنگاری: اولین و دشوارترین مرحله، آواربرداری و پاکسازی کامل بنا بود. همزمان، با استفاده از شواهد باقی‌مانده، عکس‌های قدیمی و اسناد تاریخی، تلاش شد تا طرح و شکل اصلی بنا مستند و بازشناسی شود.
- استحکام‌بخشی و بازسازی سازه: با توجه به حجم تخریب، بخش‌های زیادی از دیوارها و سقف‌ها باید از نو ساخته می‌شد. این بازسازی با استفاده از مصالح همگون (آجر) و با وفاداری کامل به طرح و تکنیک‌های ساخت اصلی انجام شد. سازه‌های جدیدی برای تقویت بنا و انطباق آن با استانداردهای لرزه‌ای امروزی، به شکلی پنهان و با حداقل مداخله، به کالبد اصلی اضافه گردید.
- احیای تزئینات: بخش هیجان‌انگیز مرمت، بازآفرینی تزئینات از بین رفته بود. گچ‌برها و هنرمندان ماهر، با استفاده از الگوهای باقی‌مانده و عکس‌های تاریخی، گچ‌بری‌های سرستون‌ها، قاب پنجره‌ها و تزئینات داخلی را با دقت و مهارت احیا کردند. درها و پنجره‌های چوبی نیز مطابق با طرح اصلی بازسازی شدند.
- طراحی و تجهیز برای کاربری جدید: فضای داخلی برای کاربری جدید به عنوان یک فرهنگسرا طراحی شد. این فضاها شامل گالری‌های هنری، سالن اجتماعات، کلاس‌های آموزشی و فضاهای اداری است. در این طراحی تلاش شد تا ضمن تامین نیازهای عملکردی یک فرهنگسرای مدرن، روح و اصالت تاریخی بنا حفظ شود. محوطه و حیاط مجموعه نیز به عنوان یک فضای عمومی شهری و محلی برای برگزاری رویدادهای فرهنگی، بازطراحی و ساماندهی شد.
مرمت و احیای فرهنگسرای بهشت، نمونه‌ای موفق از بازگرداندن یک بنای تاریخی در حال احتضار به زندگی است. این پروژه نه تنها یک ساختمان را از نابودی نجات داد، بلکه یک فضای فرهنگی ارزشمند را به شهر مشهد هدیه کرد و نشان داد که چگونه می‌توان با احترام به گذشته، آینده‌ای روشن برای میراث معماری یک شهر رقم زد.
فروشگاه معماری نوین پروژه تخصصی ترین وب سایت معماری آماده ارائه خدمات در حوزه پروژه معماری، پاورپوینت تمامی دروس معماری، رساله های معماری، فیلم آموزشی معماری و … می باشد تا دانشجویان رشته معماری را همراهی و راهنمایی کنند.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.