پاورپوینت معماری بومی شرق گیلان

پاورپوینت معماری بومی شرق گیلان دارای 71 اسلاید کامل با توضیحات و تصاویر می باشد. تداوم بارندگی در لاهیجان موجب افزایش رطوبت هوا و شرجی شدن در این شهر شده است. در تابستان به دلیل گرما بالا رطوبت هوا سبب سنگین شدن هوای لاهیجان میشود که غیر قابل تحمل می باشد. آمار در طی سالهای 1352-66نشان میدهد که طی ساعات روز رطوبت نسبی هوا بین 75تا93درصد تغییر داشته و حداکثر مطلق آن 100% و حداقل مطلق آن 25% برآورد شده است.

پاورپوینت معماری بومی شرق گیلان

• عوامل اقلیمی
• نحوه تاثیر عوامل اقلیمی بر بنا
• تحلیل یک بنای سنتی
• تصاویری از معماری بومی منطقه

پاورپوینت معماری بومی شرق گیلان

فرم ساختمان در رابطه با اقلیم معتدل

با وجود آنکه میزان دمای هوای مناطق معتدل در حدی است که انعطاف پذیری پلان ساختمان ها را ممکن میسازد اما در هر حال گسترش پلان در طول محور شرقی غربی ضروری می باشد.در رابطه با شدت تابش آفتاب بردیوارهای جهات مختلف ساختمان حد دیوارهای شرقی غربی در این مناطق کمتر از مناطق دیگر است.

ویژگی های معماری گیلان

اکثر ساختمان ها از مصالحی با حداقل ظرفیت حرارتی بنا گردیدهاند و در صورت استفاده از مصالح ساختمانی سنگین ضخامت آنها در حداقل ممکن نگه داشته میشود. چون هنگامی که نوسان دمای روزانه هوا کم است ذخیره حرارت هیچ استفاده ای نداشته و علاوه بر این مصالح ساختمانی سنگین تا حدود زیادی از سودمندی تهویه و کوران که یک از ضروریات در این منطقه است میکاهد.

معماری بنا

تیر سرنال قرار میگیرد و سر ستون ها به روی سرنال استوار میشوند.پایه ساختمان بر روی قشر ضخیمی از خاک رس کوبیده شده بنام چیته قرار گرفته و چوب های پایه به روش خاصی روی یکدیگر چیده میشوند. سازه پایه های ساختمان بدون استفاده از میخ و ملات به یکدیگر متصل میشوند و بالقوه خاصیت لغزان دارند. بنا با وزنی که دارد کلا بر روی پایه ها استوار میگردد و شکل هرمی بنا بهترین مقاومت را در برابر زلزله از خود نشان میدهد.

پاورپوینت معماری بومی شرق گیلان

معماری بومی شرق گیلان، به ویژه در نواحی جلگه‌ای و کوهپایه‌ای، تجلی شگفت‌انگیزی از هماهنگی عمیق میان انسان، طبیعت و فرهنگ است. این معماری که در طول قرن‌ها و بر اساس آزمون و خطا شکل گرفته، یک پاسخ هوشمندانه و پایدار به مجموعه‌ای از چالش‌ها و فرصت‌های محیطی، اقلیمی و فرهنگی منطقه است. مبانی نظری تحلیل این معماری، ریشه در مفاهیمی چون “جبر محیطی” (Environmental Determinism)، “معماری پایدار” (Sustainable Architecture) و “معنای مکان” (Sense of Place) دارد و نشان می‌دهد که چگونه محدودیت‌ها می‌توانند به خلق راه‌حل‌های خلاقانه و هویتمند منجر شوند.

۱. پاسخ به اقلیم: اصل بنیادین در شکل‌گیری فرم

شرق گیلان با اقلیم معتدل و مرطوب، بارندگی بسیار زیاد در تمام فصول سال، رطوبت نسبی بالا و تابش نسبتاً کم آفتاب در زمستان شناخته می‌شود. این ویژگی‌های اقلیمی، اصلی‌ترین عامل شکل‌دهنده به کالبد معماری این منطقه بوده‌اند.

• سقف شیب‌دار (گالی پوش یا لت پوش): بارزترین ویژگی خانه‌های گیلان، سقف‌های چهارشیبه و پرشیب آن‌هاست. این فرم، یک پاسخ مستقیم به میزان بالای بارندگی است. شیب تند سقف باعث می‌شود آب باران به سرعت تخلیه شده و از نفوذ آن به داخل بنا و پوسیدگی سازه چوبی جلوگیری شود. پوشش سقف در گذشته از مصالح بومی مانند “گالی” (ساقه‌های برنج) یا “لت” (تخته‌های چوبی) تهیه می‌شد که علاوه بر در دسترس بودن، عایق حرارتی و صوتی مناسبی نیز بودند. امروزه ورق‌های گالوانیزه جایگزین آن‌ها شده‌اند، اما فرم کلی سقف همچنان حفظ شده است.
• برون‌گرایی و کوران هوا: برخلاف معماری مناطق کویری ایران که درون‌گرا و فشرده است، معماری گیلان کاملاً برون‌گرا است. خانه‌ها به صورت واحدهای مستقل و پراکنده در میان باغ‌ها و شالیزارها ساخته می‌شوند. این پراکندگی به همراه وجود بازشوهای متعدد و ایوان‌های بزرگ، امکان جریان دوطرفه هوا (کوران) را برای مقابله با رطوبت و گرمای شرجی تابستان فراهم می‌کند. ایوان‌ها و تلارها فضاهای نیمه‌بازی هستند که زندگی روزمره در فصول گرم سال در آن‌ها جریان دارد و به نوعی واسطه‌ای اقلیمی و فضایی میان درون و بیرون عمل می‌کنند.
• فاصله از زمین (کرسی بلند): یکی دیگر از راهکارهای هوشمندانه برای مقابله با رطوبت بسیار بالای زمین، ساخت خانه‌ها بر روی پایه‌های چوبی یا سنگی (کرسی) و با فاصله از سطح زمین است. این کار چند مزیت کلیدی دارد: اولاً، از نفوذ رطوبت صعودی به کف و دیوارهای چوبی خانه جلوگیری می‌کند. ثانیاً، با ایجاد جریان هوا در زیر کف، به خشک ماندن سازه کمک می‌کند. ثالثاً، خانه را از گزند جانوران و حشرات موذی در امان نگه می‌دارد. فضای ایجاد شده در زیر ساختمان (که به آن “غم” یا “گُم” گفته می‌شود) معمولاً برای نگهداری دام یا انبار کردن محصولات کشاورزی استفاده می‌شود.

۲. استفاده هوشمندانه از مصالح بومی: اصل پایداری

معماری بومی شرق گیلان، نمونه‌ای کامل از معماری پایدار و مبتنی بر منابع محلی است. مصالح اصلی مورد استفاده عبارتند از:

• چوب: جنگل‌های انبوه گیلان، منبع اصلی تأمین چوب برای ساخت اسکلت، دیوارها، پوشش سقف و تزئینات بوده‌اند. استفاده از چوب‌های مقاوم و بادوام مانند آزاد، بلوط و توسکا، عمر طولانی این بناها را تضمین می‌کرده است. اتصالات چوبی در این معماری (مانند کام و زبانه) بدون استفاده از میخ فلزی و با مهارت بالایی اجرا می‌شدند که نشان‌دهنده دانش فنی عمیق سازندگان محلی است.
• گل و کاه (کاهگل): برای پر کردن فضای بین وادارهای چوبی دیوارها (دیوارهای “زرین چینه” یا “فارسی بر”) و همچنین به عنوان اندود داخلی و خارجی، از کاهگل استفاده می‌شد. کاهگل علاوه بر در دسترس و ارزان بودن، عایق حرارتی و رطوبتی مناسبی است و با اقلیم منطقه سازگاری کامل دارد.
• سنگ: در مناطق کوهپایه‌ای، از سنگ رودخانه‌ای یا لاشه سنگ برای ساخت کرسی (پایه) ساختمان استفاده می‌شد که مقاومت خوبی در برابر رطوبت و فشار دارد.
• گالی و کلوش (ساقه برنج): این مصالح گیاهی، علاوه بر استفاده در پوشش سقف، برای ساخت دیوارهای سبک و جداکننده نیز به کار می‌رفتند.

این وابستگی به مصالح محلی، نه تنها هزینه‌های ساخت را کاهش می‌داد، بلکه باعث می‌شد ساختمان پس از پایان عمر مفید خود، به راحتی به چرخه طبیعت بازگردد و کمترین آسیب زیست‌محیطی را به همراه داشته باشد.

۳. انطباق با فرهنگ و شیوه زندگی: اصل کارایی

شکل و سازماندهی فضایی خانه‌های گیلان، بازتابی از ساختار اجتماعی و شیوه زندگی مبتنی بر کشاورزی (به ویژه کشت برنج) و دامداری است.

• ایوان (تلار): ایوان فقط یک عنصر اقلیمی نیست، بلکه قلب زندگی اجتماعی خانه است. بسیاری از فعالیت‌های روزمره مانند نشستن، گفتگو، صرف غذا، انجام کارهای دستی و حتی خوابیدن در شب‌های گرم تابستان در ایوان صورت می‌گیرد. ابعاد بزرگ و موقعیت آن در جلوی فضاهای اصلی، بر اهمیت این فضا تأکید دارد.
• سازماندهی فضایی: پلان خانه‌ها معمولاً ساده و انعطاف‌پذیر است. یک فضای مرکزی (اتاق پذیرایی یا “بالا خانه”) وجود دارد که سایر اتاق‌ها در اطراف آن جانمایی می‌شوند. آشپزخانه و فضاهای خدماتی معمولاً در طبقه‌ای مجزا یا در گوشه‌ای از بنا قرار دارند. این سادگی و انعطاف‌پذیری، امکان انطباق با نیازهای متغیر یک خانواده روستایی را فراهم می‌کند.
• ارتباط با محیط: برخلاف حیاط مرکزی در معماری کویری که رو به آسمان دارد، “حیاط” در معماری گیلان، همان طبیعت پیرامون خانه (باغ، شالیزار) است. خانه از طریق ایوان و بازشوهای متعدد، ارتباطی تنگاتنگ و مستقیم با این محیط سرسبز برقرار می‌کند و مرز میان درون و بیرون بسیار سیال و نامشخص است.

نتیجه

معماری بومی شرق گیلان یک سیستم یکپارچه و به هم پیوسته است که در آن، فرم، سازه، مصالح و سازماندهی فضایی، همگی در پاسخی منطقی و هماهنگ به شرایط اقلیمی، زیست‌محیطی و فرهنگی منطقه شکل گرفته‌اند. این معماری، درسی گران‌بها در زمینه طراحی پایدار، بهره‌وری از منابع محلی و احترام به طبیعت و فرهنگ است و مطالعه آن می‌تواند الهام‌بخش معماران امروز برای خلق فضاهایی باشد که نه تنها زیبا و کارآمد، بلکه ریشه‌دار در زمینه و هویت خود هستند.