پاورپوینت معماری محراب

پاورپوینت معماری محراب یکی از مهمترین عنوان ها در معماری اسلامی است که در 52 اسلاید مورد برسی قرار داده است. محراب مکانی است که امام در آن قرار میگیرد و نمازگران در پشت او قرار میگیرند. با استفاده از محراب مسیر قبله مشخص می شود هرچند تمامی مساجد رو به قبله طراحی میشوند. در انتهای معبدهای مهری جايی مخصوص وجود داشت که گودی اندکی در ديوار پديد آمده بود و نقش مهر(و گاهی مجسمه او ) در حال کشتن گاو در آن ديده ميشد اين محل را مهراب (مهر + آبه) يا خوراب (خور يعنی خورشيد +آبه) ميناميدند. اين مهراب بعداً به محراب تبديل گشته است.

فهرست مطالب

• واژه شناسی محراب در فرهنگهای لغت فارسی و عربی
• لفظ محراب در قرآن
• واژه شناسی محراب در فرهنگ دهخدا و معین
• محراب در ادبیات عرفانی
• محراب در آئین مهری
• محرابی در اسلام و رابطۀ آن با محراب کلیساها
• محراب در معماری اسلامی
• تزئینات در محراب
• محراب نمايي از هنر
• رنگ در محراب
• کتیبه های تزئینی محراب ها
• گچ بری
• نقش محراب در مساجد و دیگر اماکن مذهبی
• محرابهای اولیه
• مهرابه های ایران
• مشهورترین محراب های جهان اسلام

پاورپوینت معماری محراب

پاورپوینت معماری محراب

ویژگیهای محراب بسیار خاص است. اولاً فرورفتگی است که ئر و محل عبور را تداعی و به نمازگزار القا می کند که جهت حرکت و مسیر عبور معنوی کجاست. این عنصر عامل هم جهت کنندة مسلمین در اقصی نقاط عالم به سمت کعبه به عنوان عامل اصلی وحدت آنهاست. از قوسی و طاقی در راس خود بهره می گیرد، با مشابهت به گنبد که خود تمثیلی است از کلیت مسجد. به این معنا که کل مسجد و همه ویژگی های آن در محراب خلاصه می شود ثالثاً محراب اکثراً محاط شده در آیات قرآنی به خط خوش است که می توان فریادش را شنید که برای وصول به حضرتش و عبور از یکی شدن جامعه مسلمین راهی بجز عمل به آیات قرآن نیست.

تحلیل معماری محراب: کانون معنوی و شاهکار هنری در مساجد

محراب، بی‌شک مهم‌ترین، مقدس‌ترین و از نظر هنری، غنی‌ترین عنصر در معماری داخلی یک مسجد است. این طاق‌نمای مقعر که در مرکز دیوار قبله قرار گرفته، کارکردی دوگانه و حیاتی دارد: از یک سو، یک شاخص عملکردی و ضروری است که جهت صحیح نماز (قبله) را به سوی کعبه در مکه برای نمازگزاران مشخص می‌کند؛ و از سوی دیگر، یک کانون عمیقاً معنوی و نمادین است که به مثابه دروازه‌ای به سوی عالم غیب و جایگاه نمادین حضور الهی در نظر گرفته می‌شود. در طول تاریخ معماری اسلامی، محراب از یک نشانه ساده به یک بوم هنری برای نمایش اوج خلاقیت هنرمندان در هنرهایی چون گچ‌بری، کاشی‌کاری، و خوشنویسی تبدیل شد. تحلیل معماری محراب، سفری به قلب فضای معنوی مسجد و درکی عمیق از چگونگی تجلی مفاهیم الهیاتی در کالبد هنر و معماری است.

ریشه‌ها و تاریخچه: از نشانه‌ای ساده تا یک عنصر معماری شاخص

جالب است بدانید که در مسجدالنبی، اولین مسجد ساخته شده توسط پیامبر اسلام (ص) در مدینه، چیزی به نام محراب به شکل امروزی وجود نداشت و جهت قبله تنها با یک نشانه ساده مشخص می‌شد. شکل مقعر و تورفته محراب، بعدها در دوره امویان (قرن اول هجری) به معماری مسجد اضافه شد. برای این ابداع، چندین دلیل ذکر شده است:

• تعیین دقیق جهت قبله: ایجاد یک فرورفتگی مشخص در دیوار، هرگونه شک و ابهام در مورد جهت دقیق قبله را از بین می‌برد.
• مشخص کردن جایگاه امام جماعت: محراب، جایگاه ایستادن امام جماعت را مشخص می‌کند و به دلیل خاصیت آکوستیکی فرم مقعر آن، به تقویت و انعکاس صدای او در فضای مسجد نیز کمک می‌کند.
• ایجاد تمایز با کلیساها: برخی معتقدند این فرم برای ایجاد تمایز با محراب‌های برجسته و تخت کلیساهای مسیحی ابداع شد.

مبانی نظری و تحلیل نمادین: محراب به مثابه دروازه‌ای به سوی ملکوت

فراتر از کارکرد، محراب سرشار از معانی نمادین است:

• نماد غار حراء: فرم غارمانند و فرورفته محراب، برای بسیاری از عرفا و هنرمندان، یادآور غار حراء است؛ مکانی که اولین وحی بر پیامبر نازل شد. بنابراین، محراب نمادی از مکان نزول وحی و ارتباط با عالم غیب است.
• دروازه بهشت: محراب به عنوان یک طاق یا دروازه، نمادی از درگاه ورود به بهشت و حضور در پیشگاه الهی است. نمازگزار با ایستادن در برابر محراب، گویی در آستانه ورود به یک فضای مقدس و غیرمادی قرار گرفته است.
• جایگاه نور الهی: مهم‌ترین عنصر تزئینی در اکثر محراب‌ها، خوشنویسی آیات قرآن است. به طور خاص، “آیه نور” (سوره نور، آیه ۳۵) به دلیل مضمون عرفانی آن در مورد نور الهی، بیش از هر آیه دیگری در تزئینات محراب‌ها به کار رفته است. این امر، محراب را به جایگاه تجلی کلام و نور الهی تبدیل می‌کند.

تحلیل هنر و تزئینات محراب در معماری ایرانی: اوج خلاقیت هنری

هنرمندان ایرانی در طول تاریخ، محراب را به بستری برای نمایش استادانه‌ترین و ظریف‌ترین هنرهای تزئینی تبدیل کردند.

• دوره سلجوقی: اوج گچ‌بری‌های استادانه: محراب‌های دوره سلجوقی، شاهکارهای بی‌بدیل هنر گچ‌بری هستند. این محراب‌ها با عمق زیاد، لایه‌های متعدد تزئینی، و الگوهای بسیار پیچیده و در هم تنیده از نقوش اسلیمی و ختایی و کتیبه‌های کوفی و ثلث، شناخته می‌شوند. محراب اولجایتو در مسجد جامع اصفهان، با گچ‌بری‌های سه‌بعدی و خیره‌کننده‌اش، اوج این هنر و یکی از زیباترین محراب‌های تاریخ جهان اسلام است.
• دوره ایلخانی: تداوم شکوه گچ‌بری و ظهور کاشی زرین‌فام: در این دوره، هنر گچ‌بری همچنان در اوج قرار داشت، اما شاهد ظهور کاشی‌های زرین‌فام نیز هستیم. این کاشی‌های گران‌بها با جلای فلزی و رنگ‌های طلایی و قهوه‌ای، به محراب‌ها درخششی اسرارآمیز و آسمانی می‌بخشیدند. محراب امامزاده یحیی در ورامین نمونه‌ای از این شیوه است.
• دوره صفوی: عصر کاشی‌کاری معرق و هفت‌رنگ: در دوره صفوی، کاشی‌کاری به هنر غالب در تزئینات معماری تبدیل شد. محراب‌ها با استفاده از تکنیک کاشی معرق (که در آن، قطعات کوچک کاشی‌های رنگی به صورت یک پازل در کنار هم چیده می‌شوند) تزئین می‌شدند. این تکنیک، امکان ایجاد ظریف‌ترین نقوش اسلیمی و خطوط خوشنویسی را فراهم می‌کرد. محراب مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان، با رنگ‌های بی‌نظیر و طراحی بی‌نقص خود، اوج هنر کاشی‌کاری در محراب‌سازی و نمادی از معماری این دوره است.

جمع‌بندی

محراب، یک جزء کوچک از مسجد، اما دنیایی از معنا، هنر و معنویت است. این عنصر، به بهترین شکل نشان می‌دهد که چگونه معماری اسلامی می‌تواند یک نیاز عملکردی را به یک نماد روحانی عمیق و یک شاهکار هنری خیره‌کننده تبدیل کند. از منطق سازه‌ای فرم مقعر آن گرفته تا پیام الهی کتیبه‌هایش و زیبایی بی‌نظیر تزئیناتش، محراب یک میکروکاسموس یا جهان کوچک از تمام ارزش‌های حاکم بر هنر و معماری اسلامی است.